Mężczyźni czytają znacznie mniej od kobiet. Tę obserwowaną od lat tendencję potwierdził raport Biblioteki Narodowej za 2020 r. Aby skutecznie zachęcać chłopców do czytania, trzeba dobrze orientować się w ich czytelniczych potrzebach i preferencjach. Z tego artykułu dowiesz się, po jakie książki najchętniej sięgają nastoletni czytelnicy.
Jakie książki polecać chłopcom? To proste! Badania wskazują rozwiązanie: najlepiej takie, których bohaterowie są w wieku przybliżonym do wieku czytelnika. To pomaga w identyfikacji z głównym bohaterem, co jest szczególnie istotne dla nastolatków. Identyfikacja z kolei zapewnia o wiele silniejsze zaangażowanie w historię i motywuje do dalszej lektury.
Przygody w fikcyjnych światach
Po jakie książki najchętniej sięgają z własnej woli nastoletni chłopcy? Analiza tytułów książek pozwala stwierdzić, że bezsprzecznie najbardziej angażuje ich tematyka przygodowa. Podróż w nieznane, przezwyciężanie wyzwań i pokonywanie niebezpieczeństw, heroizm, szybka akcja – to wszystko ekscytuje młodych czytelników. W tej grupie opowieści przeważają książki reprezentujące dwa gatunki: fantasy i science-fiction. Oba gwarantują oderwanie się od rzeczywistości i obiecują przygody w wyobrażonych światach.
Smoki i magia
Jeśli chodzi o fantastykę, chłopcy lubią opowieści toczące się w światach przypominających średniowiecze, lecz z domieszką magii, zamieszkałych przez fantastyczne stworzenia. Opowieści w typie „Władcy pierścieni” Johna Tolkiena czy serii o Wiedźminie Andrzeja Sapkowskiego pobudzają wyobraźnię, a jednocześnie odnoszą się do podań, mitów i legend, również chętnie czytanych przez chłopców. W tych historiach nierzadko pojawiają się motywy rycerstwa, z którymi nastolatki się identyfikują, siebie wyobrażając sobie jako bohaterów.
Mroczne wizje przyszłości
Fantastyka naukowa to druga najobszerniejsza grupa książek, które chętnie czytają nastolatki. Najbardziej popularne wydają się być historie dystopijne, przedstawiające ponurą wizję przyszłości. Tę kategorię reprezentują m.in. serie „Igrzyska Śmierci” Suzanne Collins oraz „Więzień labiryntu” Jamesa Dashnera. Obie zresztą doczekały się filmowych adaptacji. Nic dziwnego, bowiem książki te napisane są krótkimi zdaniami, fabuła jest dynamiczna, a wydarzenia następują jedno po drugim. Ich lektura przynosi doświadczenie w dużej mierze podobne do oglądania filmu akcji.
Komiksy i powieści graficzne
Komiksy – po powieściach fantasy i science-fiction – to trzecia najpopularniejsza wśród nastoletnich czytelników kategoria lektur. Obserwujemy stale rosnącą popularność komiksów, co potwierdzają poświęcone im działy nie tylko w księgarniach, ale także w bibliotekach. Mimo tego wydaje się, że medium to wciąż postrzegane jest często w sposób stereotypowy, jako mało ambitna rozrywka. Tymczasem rysunkowe opowieści potrafią być nie tylko ambitne, ale także pouczające lub wręcz edukacyjne. Ponadto bardzo dobrze wpisują się w rytm współczesnego świata – są łatwe w odbiorze, wymagają mniej skupienia, niż książka. Przyjemność płynie nie tylko z ich lektury, ale również z oglądania ilustracji.
Wciąż popularne są wydawane od lat serie komiksowe z Kaczorem Donaldem, superbohaterami znanymi z filmów, a także rodzime komiksy przygodowe – „Tytus, Romek i Atomek” czy „Kajko i Kokosz”. Swoje komiksowe odpowiedniki mają także lubiane przez młodzież książki, gry i filmy, np. Wiedźmin czy Gwiezdne Wojny. Warto pamiętać także o rozróżnieniu na komiksy i poważniejsze, znacznie bardziej obszerne tzw. powieści graficzne. Taką pozycją jest np. wydawnictwo „Księgi magii” znanego autora fantasy Neila Gaimana. Jest to opowieść o pozornie zwyczajnym 13-latku, który ma jednak utajone magiczne zdolności…
Co jeszcze czytają młodzi czytelnicy?
- Powieści o charakterze baśni, bajek lub legend („Piortuś Pan” Jamesa Barriego, „Most do Terabithii” Katherine Paterson)
- Książki odwołujące się do historii lub mitologii, ale niekoniecznie w sposób realistyczny (np. seria „Percy Jackson i bogowie olimpijscy”, seria „Zwiadowcy” Johna Flanagana, trylogia husycka Andrzeja Sapkowskiego)
- Klasyczne powieści przygodowe – zarówno pisarzy zagranicznych (Juliusz Verne, Mark Twain, Jack London), jak i polskich (seria „Pan Samochodzik” Zbigniewa Nienackiego czy seria o przygodach Tomka autorstwa Alfreda Szklarskiego)
- Opowieści z wątkiem kryminalnym lub detektywistycznym (np. seria „Janeczka i Pawełek” Joanny Chmielewskiej, powieści Dana Browna)
Nie tylko beletrystyka
Badania zdają się potwierdzać, że mężczyźni preferują teksty konkretne, pragmatyczne, o charakterze raportów. Z tego względu wśród polecanych dla tej grupy materiałów warto uwzględnić te, które umożliwiają weryfikację faktów, poznanie ciekawostek i wyszukiwanie informacji. Mogą to być różnego rodzaju leksykony, encyklopedie, zestawienia, albumy i książki popularnonaukowe. Jeśli chodzi o tematykę, z pewnością sprawdzi się motoryzacja, historia (dinozaury!), sport, komputery i nowe technologie. Dodatkową zaletą wspomnianych wyżej publikacji jest fakt, że często są bogato ilustrowane, co pomaga utrzymać uwagę i ułatwia czytanie. Jako przykład tego typu publikacji można wymienić np. Księgę Rekordów Guinessa, „321 superciekawych faktów, które trzeba poznać, zanim się skończy 13 lat”, serię „Strrraszna historia”.
Od filmu, serialu i gry… do książki!
Wiele książek doczekało się adaptacji na małym lub wielkim ekranie, część posłużyła także jako inspiracja dla twórców gier komputerowych. Najlepszym przykładem jest seria trzech gier o Wiedźminie na podstawie prozy Andrzeja Sapkowskiego, które zdobyły uznanie na całym świecie i przyczyniły się do spopularyzowania się literackiego pierwowzoru na nowych rynkach wydawniczych. Zdarzają się także sytuacje odwrotne, kiedy to gra staje się inspiracją dla powstania ksiązki lub komiksu. Tak było w przypadku gier z cyklu „Assassin’s Creed”, które dały początek całej serii wydawniczej. Zainteresowany grą, filmem lub serialem nastolatek o wiele chętniej sięgnie po książkę, która będzie miała miała tych samych bohaterów i będzie się toczyć w tym samym świecie.
Książkowe seriale
Niezależnie od preferencji gatunkowych, badania wskazują, że młodzi czytelnicy szczególnie chętnie sięgają po książki, które ukazują się w cyklach. Pozwala im to bardziej zżyć się i dorastać razem z literackimi bohaterami. Dodatkowo może to mieć także związek z charakterystyczną dla wieku potrzebą kolekcjonowania.
Jakie książki warto polecać młodym czytelnikom? Oprócz wymienionych już wcześniej tytułów choćby te z „Serii niefortunnych zdarzeń” oraz inne cykle przygodowej literatury dla młodzieży: Harry Potter, Percy Jackson, Baśniobór, Gra Endera czy Metro 2033.
W niektórych książkach i komiksach fantasy i s-f nie brakuje przemocy – sięgać po nie powinni starsi czytelnicy. Warto w tym miejscu jednak zaznaczyć, że nastoletnich czytelników często mocno przyciągają różnego rodzaju makabreski i obrzydliwości.
Przede wszystkim pamiętajmy, aby dawać nastoletnim czytelnikom poczucie kontroli. W jaki sposób? Poprzez umożliwienie im samodzielnego wyboru, co i w jakiej formie będą czytać. Pozwoli im to wyrobić swój literacki gust i poznać czytelnicze potrzeby, a dodatkowo sprawi, że będą bardziej zaangażowani w lekturę.
Chcesz zorganizować w swojej bibliotece szkolenie „Nastolatek w bibliotece – czego poszukują w bibliotece dojrzewający chłopcy”? Wypełnij poniższy formularz, a my odezwiemy się do Ciebie!
Artykuł powstał m.in. w oparciu o wyniki międzynarodowego projektu Boys Reading.
