W Polsce obserwujemy, że młodzi mężczyźni i chłopcy często nie mają wystarczająco wyeksponowanych męskich wzorców, które mogłyby stać się dla nich inspiracją do czytania. Ta luka, wynikająca m.in. z braku męskich postaci promujących książki w domach, mediach czy instytucjach edukacyjnych, może być jedną z przyczyn ograniczonego zainteresowania tej grupy literackimi światami.
Męskie wzorce – klucz do rozpoczęcia czytelniczej przygody
W okresie dorastania niezwykle ważne jest, aby młodzi chłopcy mieli w swoim otoczeniu do naśladowania mężczyzn, którzy nie tylko osiągają sukcesy w życiu, ale również potrafią czerpać radość z lektury. Gdy ojcowie, starsi bracia, nauczyciele czy sportowcy dzielą się swoimi doświadczeniami i opowiadają, jak książki kształtowały ich postawy i pomagały w życiu, otwierają przed młodymi ludźmi zupełnie nowe perspektywy. Tymczasem zarówno szkoły, jak i biblioteki są zdominowane przez kobiety. Badania przeprowadzone w 2024 r. przez MEN wykazały, że 84% kadry nauczycielskiej to kobiety. W przypadku bibliotek dysproporcja jest jeszcze większa – 94% bibliotekarzy to kobiety. W tym kontekście rola męskich wzorców czytelniczych staje się szczególnie istotna.
Czytanie pod presją: jak szkolne wymagania wpływają na motywację uczniów?
Nauczyciele muszą mierzyć się z systemem, który wymaga od uczniów szybkiego opanowania długich tekstów w ograniczonym czasie. To podejście, choć niezbędne do realizacji podstawy programowej, może skutkować frustracją, zwłaszcza u tych, którzy mają trudności z szybkim przyswajaniem treści. W rezultacie uczniowie, którzy nie nadążają, zniechęcają się do czytania. Tracą tym samym szansę na odkrycie płynących z tej aktywności przyjemności i wartości.
Specyfika motywacji chłopców do czytania
Badania nad czytelnictwem młodych chłopców wskazują, że ich podejście do czytania znacznie różni się od dziewczęcego – nie tylko pod względem doboru tematów, ale także motywacji. Chłopcy najczęściej sięgają po książki, kiedy:
- nie jest to narzucony obowiązek,
- temat lektury wzbudza ich autentyczne zainteresowanie,
- związane są z tym konkretne korzyści lub nagrody.
Wiedza ta wskazuje, że myśląc o książkach, które mogą zainteresować chłopców, warto stawiać na krótsze formy literackie, atrakcyjną oprawę graficzną oraz tematy, które odpowiadają ich pasjom. Od przygód i tajemnic, przez fantastykę i mitologię, aż po teksty o motoryzacji, sporcie czy zwierzętach – „małe pigułki informacji” skuteczniej angażują młodych czytelników.
Inspirujące inicjatywy – przykład brytyjskiego programu Reading Stars
Przykładem udanej strategii promowania czytelnictwa wśród chłopców jest brytyjski program Reading Stars, który wykorzystał ogromną popularność piłki nożnej do zachęcenia chłopców do czytania. Znani zawodnicy i trenerzy, m.in. Frank Lampard czy Theo Walcott, stali się ambasadorami lektur, przekonując młodych ludzi, że sukcesy na boisku mogą iść w parze z pasją do książek. Wyniki tej inicjatywy mówią same za siebie – duża część uczestników zaczęła regularnie korzystać z bibliotek, a ich zainteresowanie czytaniem znacząco wzrosło.
Rola bibliotekarzy – jak wpływać na czytelnictwo chłopców?
Bibliotekarze mają wyjątkową sposobność wprowadzania zmian, które zachęcą chłopców do odkrywania literackich światów. Oto kilka praktycznych wskazówek:
- Zadbaj o widoczną ekspozycję lektur skierowanych do młodych mężczyzn. Tematyczne aranżacje, np. biografie sportowców czy książki o przygodach, ustawione na wysokości wzroku, mogą znacząco zwiększyć zainteresowanie odbiorców.
- Współpracuj z lokalnymi mężczyznami. Zapraszaj na spotkania osoby, które swoim życiem i doświadczeniem potrafią przekonać, że książki odgrywają ważną rolę w budowaniu sukcesu.
- Dostosuj ofertę do potrzeb chłopców. Zwróć uwagę na format, wielkość czcionki, atrakcyjne okładki i krótsze formy tekstowe, które są łatwiejsze do przyswojenia dla młodych czytelników.
Wskazówki dla rodziców i opiekunów
Nie tylko szkoła i biblioteki mają wpływ na rozwój czytelnictwa u chłopców. Równie ważne jest wsparcie w domu. Rodzice mogą:
- aktywnie szukać męskich wzorców – osób, które swoim przykładem pokażą, jak książki wpływają na rozwój osobisty;
- wprowadzić regularny zwyczaj czytania, np. przez ustalenie budżetu na comiesięczny zakup książki, której lektura stanie się wspólnym, rodzinnym rytuałem;
- podsuwać lektury zgodne z zainteresowaniami dziecka, tworząc małą domową bibliotekę, która zachęci do sięgania po książki w wolnych chwilach.
Podsumowanie
Brak męskich wzorców oraz specyfika systemu edukacyjnego to tylko niektóre z wyzwań, z którymi mierzymy się w promowaniu czytelnictwa wśród chłopców i młodych mężczyzn. Jednak dzięki proczytelniczym inicjatywom, takim jak Reading Stars, oraz przy wsparciu bibliotekarzy, nauczycieli i rodziców, możemy sprawić, że młodzi mężczyźni zaczną dostrzegać wartość w literaturze. Warto podejmować wysiłki, by książki stały się nieodłącznym elementem ich codziennego życia – nie tylko jako źródło wiedzy, ale również jako inspiracja do budowania własnej tożsamości.
Czytanie może stać się atrakcyjne dla mężczyzn – wystarczy znaleźć odpowiednie sposoby, by ich do niego przekonać!
